Ăn dặm tự chỉ huy (BLW) là một cách độc đáo, thay thế an toàn và hiệu quả cho phương pháp ăn dặm truyền thống. Tuy nhiên phương pháp này có liên quan nhiều đến khả năng vận động của bé nên không phải lứa tuổi nào cũng có thể áp dụng được. Vậy khi nào có thể áp dụng ăn dặm bé tự chỉ huy? Cần lưu ý gì khi cho bé ăn dặm chỉ huy?
Ăn dặm chỉ huy là gì?
Ăn dặm tự chỉ huy (BLW – Baby Led Weaning) là phương pháp ăn dặm cho phép trẻ được tự quyết định món ăn, cách ăn theo ý mình và bố mẹ phải tôn trọng quyết định này của trẻ.
Ăn dặm bé tự chỉ huy có thể giúp kích thích quá trình phát triển của trẻ được thuận lợi hơn cả về mọi mặt nhất là vận động, khả năng linh hoạt và xử lý cũng như tiếp cận với thức ăn.
Cho dù trẻ được ăn dặm bằng bất kỳ phương pháp nào thì cũng cần phải được đảm bảo các yếu tố sau:
- Sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất ở thời điểm này
- Ăn đủ 4 nhóm thực phẩm: tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Trong cùng một nhóm chất nên có nhiều loại thực phẩm khác nhau để giúp trẻ có thể đa dạng về khẩu vị
- Ăn lượng tăng dần từ ít đến nhiều, bắt đầu từ loãng sau đó sệt dần rồi đặc. Ăn từ mịn đến thô
- Cho bé ăn đúng độ tuổi, đúng cả về phương pháp, cách ăn và các món ăn
- Tập cho bé thói quen ăn đúng giờ đúng bữa. Nên ăn chung cùng gia đình, ăn tập trung và không nên cho trẻ ăn vặt trước bữa ăn
- Đặc biệt không nên ép trẻ ăn quá nhiều hoặc ăn những món mà trẻ không thích.
Xem thêm: Top 5 món ăn dặm cho bé 1 tuổi đủ chất, ngon miệng và dễ làm
Dấu hiệu nào cho thấy bé “sẵn sàng” ăn dặm chỉ huy?
Một em bé sẵn sàng ăn dặm theo chế độ tự chỉ huy khi chúng có những dấu hiệu nhất định. TS.BS Phan Bích Nga – Giám đốc Trung tâm Khám và tư vấn dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết những dấu hiệu cho thấy bé sẵn sàng ăn dặm bao gồm:
- Bé có dấu hiệu tăng trưởng rõ rệt về cân nặng, nhiều bé có thể tăng gấp đôi so với thời điểm khi mới sinh
- Khả năng ngồi thẳng, với sự hỗ trợ hoặc không có sự hỗ trợ của cha mẹ hoặc người chăm sóc
- Với lấy một đồ vật, sau đó nhặt nó và đưa lên miệng – thể hiện sự thích thú trong việc ăn uống
- Không còn phản xạ nhè thức ăn
- Các cử động môi miệng khi nhận thức ăn từ người lớn trở nên linh hoạt hơn
Đa số trẻ sơ sinh đạt được các mốc phát triển trên vào khoảng tháng thứ 6. Tuy nhiên, “mỗi trẻ là một cá thể”, Bs Phan Bích Nga nói. Bởi có những em bé được sinh ra thiếu tháng, đặc biệt có thể bắt đầu tập ăn dặm ở độ tuổi muộn hơn. Vì vậy, cha mẹ có thể theo dõi dấu hiệu bé sẵn sàng ăn dặm BLW này gần với thời điểm 6 tháng tuổi, tính theo ngày dự sinh thực sự.
Các lợi ích của Ăn dặm chỉ huy BLW
Ăn dặm chỉ huy mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và sự phát triển của bé, bao gồm:
1. Phát triển vị giác
Khi được tiếp cận với các loại thực phẩm mới, bé sẽ trải qua những trải nghiệm mới về mùi vị và hương thơm. Điều này giúp bé phát triển và rèn luyện vị giác từ khi còn nhỏ.
Khi được cho ăn các thực phẩm rắn, bé sẽ phải học cách nhai, nuốt cũng như học cách chuẩn bị thức ăn trước khi ăn. Đây là những kỹ năng quan trọng không chỉ trong việc ăn uống mà còn trong cuộc sống hàng ngày của bé.
2. Bổ sung dinh dưỡng
Việc sử dụng chế độ ăn dặm chỉ huy cũng giúp bé tránh được tình trạng bị suy dinh dưỡng, thiếu chất dinh dưỡng. Bởi vì, các loại thực phẩm rắn có chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết cho sự phát triển của bé.
Khi được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng này, bé sẽ phát triển toàn diện và có thể tránh được những vấn đề sức khỏe liên quan đến dinh dưỡng.
Xem thêm: Cách nấu bột ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi đơn giản cho mẹ
3. Khám phá thế giới xung quanh
Bé sẽ được tiếp cận với một loạt các loại thực phẩm khác nhau, giúp bé khám phá thế giới xung quanh và phát triển kỹ năng tự chủ trong việc ăn uống.
Ngoài ra, một số lợi ích khác của Ăn dặm chỉ huy BLW có thể kể đến như:
- Ăn theo BLW giúp con hạn chế tình trạng dị ứng thực phẩm
- Con sẽ được tự do khám phá và thể hiện sở thích ăn uống của mình
- Mẹ không cần mất nhiều thời gian xay, trộn, làm nhuyễn thức ăn
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, phương pháp ăn dặm tự chỉ huy cũng không tránh khỏi một vài nhược điểm. Với phương pháp này, con có thể bày bừa lộn xộn, bóp nát thức ăn, thậm chí, sau khi ăn, cả người con sẽ lấm lem, thức ăn rơi vãi xung quanh không chỉ trên ghế ăn dặm. Nhiều cha mẹ cũng băn khoăn khi cho con theo phương pháp này là bởi trẻ có thể bị mắc nghẹn khi nuốt miếng to hoặc không ăn đủ so với nhu cầu của cơ thể, đặc biệt là chất sắt. Vì vậy, nếu muốn bé theo BLW, mẹ cần kiên nhẫn và chấp nhận vượt qua những điều này nhé!
Những nguyên tắc khi thực hiện cho trẻ ăn dặm tự chỉ huy
Để cho trẻ ăn dặm kiểu BLW đúng cách bạn cần có những nguyên tắc sau:
Về thức ăn
- Các món ăn được chọn phù hợp với sở thích của trẻ nhưng vẫn phải đảm bảo đủ dinh dưỡng.
- Chọn những thức ăn theo độ tuổi của trẻ để đảm bảo cơ thể bé có thể hấp thụ được các chất dinh dưỡng.
- Có thể thay đổi kích thước, hình dạng của thức ăn để cho trẻ dễ ăn hơn như cắt sợi hay cắt hình que ngắn…
- Tránh cho trẻ ăn dặm nhiều muối, nhiều đường, mật ong, đồ ăn sẵn, thức ăn nhanh, trứng lòng đào hay các loại hạt ngũ cốc… do hệ tiêu hóa của bé còn yếu, chưa hoàn thiện hết các chứng năng nên sẽ khó khăn trong việc hấp thu và đào thải các chất này.
Về cách ăn
- Tư thế: có thể cho trẻ ngồi ăn trên đùi bố mẹ nhưng tốt nhất nên cho trẻ ngồi trên ghế tập ăn. Luyện cho bé quen tư thế ngồi thẳng lưng ngay từ những buổi đầu, mặt quay về phía bàn ăn.
- Hãy đảm bảo chắc chắn rằng bạn chỉ là người cung cấp thức ăn cho bé chứ không phải là người cho trẻ ăn. Hãy để trẻ làm quen và tự lập với việc ăn uống.
- Chọn thời điểm cho trẻ ăn phù hợp, lúc trẻ tỉnh táo, không mệt mỏi, không buồn ngủ, không quấy khóc.
- Không hối thúc trẻ khi ăn, không nói hay có những cử chỉ khiến bé bị rối trí khi xử lý thức ăn.
- Không cố đút, ép trẻ ăn những món mà trẻ không thích, ăn nhiều hơn so với lượng thức ăn mình mong muốn.
Những món ăn khởi đầu theo phương pháp Ăn dặm chỉ huy BLW
Mẹ phân vân bắt đầu theo BLW thì nên chuẩn bị những món ăn gì cho con? Sau đây là một vài gợi ý để mẹ tham khảo.
Rau củ
- Bông cải xanh hấp
- Củ cải cắt thanh dài hấp
- Cà rốt hấp mềm để thanh dài
- Bí ngòi hoặc bí đỏ cắt thanh dài hấp
- Khoai lang/khoai tây hấp hoặc nướng
- Cà chua cắt lát mỏng
Trái cây
Đối với trẻ 6 tháng tuổi, con chưa thể nhai được nên những loại quả cứng – chẳng hạn như táo – sẽ khiến con bị hóc nếu ăn trực tiếp, do đó mẹ nên hấp chín hoặc nghiền nhuyễn cho con.
Những loại quả mềm, mịn mà bé có thể ăn trực tiếp như:
- Quả bơ chín cắt thành từng lát
- Chuối cắt lát
- Dâu tây cắt lát mỏng
- Cam, quýt bỏ hạt và màng dai
- Quả việt quất cắt đôi
Protein
- Gà luộc xé sợi, mẹ nên lựa chọn thịt đùi hoặc thịt ức bỏ da
- Trứng luộc chín hẳn
- Cá hồi hấp hoặc nướng (bỏ da và xương)
- Pho mai cottage, mozzarella hoặc cheddar
- Sữa chua Hy Lạp
Tinh bột
- Ngũ cốc nguyên hạt cho trẻ ăn dặm
- Bánh mì nướng ngũ cốc nguyên hạt
- Bột yến mạch nướng
- Mì ống làm từ lúa mì, nấu chín mềm
Xem thêm: Cách pha bột ăn dặm Aptamil – Hướng dẫn chi tiết từ A đến Z
Ngoài ra, các loại thực phẩm chế biến và đóng gói sẵn sẽ không được khuyến khích, bởi chúng chứa nhiều chất phụ gia và chất béo chuyển hóa không lành mạnh trong khi hàm lượng dinh dưỡng thấp.
Hướng dẫn cách cho bé ăn dặm tự chỉ huy
Phương pháp ăn dặm tự bé chỉ huy rất đơn giản: con tự ăn và cùng ăn với bố mẹ, không cần mẹ đút hay bố phải làm hề để dỗ con ăn, cũng như chính con sẽ sẽ tự kiểm soát lượng thức ăn mình muốn, cha mẹ không ép. Vì lúc này, nguồn dinh dưỡng chính của bé là sữa mẹ hoặc sữa công thức chứ không phải là từ thức ăn thô.
Bé ăn dặm chỉ huy cần chuẩn bị những gì?
Rất nhiều bà mẹ khi bắt đầu cho bé ăn dặm chỉ huy kiểu BLW tỏ ra lúng túng không biết nên chuẩn bị những dụng cụ ăn dặm gì. Tùy thuộc vào điều kiện, mẹ có thể chọn dụng cụ ăn dặm cho bé phù hợp nhất theo những gợi ý dưới đây:
1. Bát, nĩa, thìa, muỗng ăn dặm
Những dụng cụ này tiếp xúc trực tiếp với đồ ăn của bé nên tốt nhất mẹ nên chọn chất liệu nhựa cao cấp, được bo tròn các mép, không sắc nhọn. Riêng bát và đĩa có thể dính vào khay ăn để tránh bị dịch chuyển. Mẹ nên chọn loại muỗng ăn dặm có độ sâu vừa phải để tiện cho bé ăn thức ăn dễ dàng hơn.
Với chén đựng thức ăn, mẹ nên chọn loại có màu sắc sặc sỡ để kích thích các giác quan của bé:
- Trẻ từ 5 – 7 tháng tuổi: Thích màu vàng và màu đỏ
- Trẻ từ 8 – 10 tháng tuổi: Thích màu đỏ, hồng và xanh
- Trẻ từ 10 tháng tuổi: Bé đã có “gu” riêng nên mẹ hãy hỏi ý kiến của con trước khi mua nhé!
2. Ghế ngồi ăn dặm
Khi mới bắt đầu ăn dặm tự chỉ huy, bé có thể chưa ngồi vững được, cha mẹ nên đặt thêm miếng đệm tựa lưng để bé ngồi vững chãi và thoải mái hơn.
3. Yếm ăn dặm
Mẹ nên chọn loại yếm ăn dặm có gài phía sau cổ, thay vì loại buộc dây sẽ làm con khó chịu.
4. Cốc, ống hút
Uống nước từ cốc cũng là một kỹ năng bé cần học trong giai đoạn ăn dặm. Vì vậy, khi bé được khoảng 10 tháng tuổi, mẹ nên bỏ việc cho bé uống nước bằng bình ty và bắt đầu để bé học cầm cốc. Cốc nên mua loại có quai cầm 2 bên, còn ống hút nên mua loại an toàn.
5. Hộp đựng thức ăn dự trữ
Giai đoạn đầu khi tập ăn dặm BLW mẹ sẽ thấy bé ăn với lượng rất ít. Nếu nấu theo khẩu phần ăn của bé thì sẽ rất lắt nhắt và tốn thời gian. Do đó, mẹ nên nấu một lúc nhiều bữa trong ngày, bảo quản trong hộp nhỏ rồi trữ lạnh để dùng dần.
Cách cắt thức ăn cho bé ăn dặm chỉ huy
Các mẹ thường lo lắng chuyện bé có thể đưa bất kỳ thứ gì vào miệng gây hóc nên nghĩ rằng phần thức ăn chuẩn bị cho bé nên được cắt thái to để tránh việc bé đưa toàn bộ vào miệng. Chi tiết cụ thể về cách cắt thái thức ăn dặm cho bé sẽ được hướng dẫn đầy đủ dưới đây:
- Trẻ không thể nhặt từng miếng thức ăn nhỏ cho đến gần 9 tháng tuổi, khi trẻ phát triển khả năng sử dụng các ngón tay của mình. Vì vậy, thức ăn chuẩn bị cho bé cần có kích thước đủ lớn, khoảng gân 1 ngón tay, cơ 10cm
- Cho bé ăn dặm tự chỉ huy không nên lựa chọn các loại thực phẩm quá trơn. Vì vậy, mẹ nên để lại một ít vỏ trên thực phẩm để chó bé cầm nắm tốt hơn. Chẳng hạn như chuối, bơ, kiwi và xoài
Các lưu ý quan trọng khi ăn dặm chỉ huy
Để bé được ăn dặm chỉ huy an toàn và hiệu quả nhất, các bậc phụ huynh cần lưu ý các điểm sau:
Chọn thực phẩm đúng cách
Đầu tiên, các bậc phụ huynh cần chọn thực phẩm phù hợp với độ tuổi của bé. Thực phẩm nên được chế biến sạch sẽ và không có chất bảo quản hoặc gia vị. Đồng thời, nên tập trung vào việc cho bé ăn các loại thực phẩm đa dạng để giúp bé khám phá thế giới xung quanh.
Chế biến thực phẩm đúng cách
Khi chế biến thực phẩm cho bé, các bậc phụ huynh nên đảm bảo rằng thực phẩm được chế biến đúng cách để giữ lại lượng dinh dưỡng tối đa. Ngoài ra, cần tránh sử dụng gia vị, muối hay đường quá nhiều khi chế biến thực phẩm cho bé.
Chế độ ăn dặm chỉ huy
Các bậc phụ huynh cần tạo ra một chế độ ăn dặm cho bé, đảm bảo rằng bé được ăn đủ các nhóm thực phẩm cần thiết. Nên bắt đầu từ các loại thực phẩm dễ tiêu hóa và dần dần tăng lượng thức ăn theo thời gian.
Cách cho bé ăn dặm
Khi cho bé ăn dặm, cần đảm bảo bé ngồi thẳng và không uống nước khi ăn. Nên đưa thức ăn vào miệng bé bằng thìa hoặc muỗng, và đợi cho bé nuốt hết thức ăn trước khi đưa thêm. Nên giữ khoảng cách an toàn giữa miệng bé và thìa/muỗng để tránh nguy cơ bé nuốt nhầm.
Khi nào nên ngừng ăn dặm chỉ huy
Các bậc phụ huynh nên ngừng cho bé ăn dặm nếu bé đã có khả năng tự ăn hoặc không muốn ăn thêm nữa. Đồng thời, nếu bé xuất hiện các triệu chứng bất thường về sức khỏe hoặc tiêu hóa, cần đưa bé đến bác sỹ để kiểm tra và chẩn đoán.
Câu hỏi thường gặp về Ăn dặm chỉ huy BLW
1. Bé nên bắt đầu ăn dặm từ khi nào?
Bé nên bắt đầu ăn dặm khi bé đã đủ 6 tháng tuổi.
2. Có nên cho bé ăn các loại thực phẩm mới từ đầu tiên?
Đúng, khi ăn dặm chỉ huy, bé cần được tiếp cận với các loại thực phẩm mới để phát triển vị giác và khám phá thế giới xung quanh.
3. Nên chọn thực phẩm như thế nào để cho bé ăn dặm an toàn?
Thực phẩm cho bé ăn dặm cần chọn đúng độ tuổi và chế biến sạch sẽ, không có chất bảo quản hoặc gia vị.
4. Cách cho bé ăn dặm như thế nào là đúng cách?
Khi cho bé ăn dặm, nên đưa thức ăn vào miệng bé bằng thìa hoặc muỗng, và đợi cho bé nuốt hết thức ăn trước khi đưa thêm.
5. Khi nào nên ngừng ăn dặm cho bé?
Nên ngừng ăn dặm cho bé nếu bé đã có khả năng tự ăn hoặc không muốn ăn thêm nữa, hoặc khi bé xuất hiện các triệu chứng bất thường về sức khỏe hoặc tiêu hóa.
Kết luận
Ăn dặm chỉ huy là một giai đoạn quan trọng trong sự phát triển của bé. Các bậc phụ huynh cần biết đến các lưu ý và những điểm quan trọng để cho bé ăn dặm một cách an toàn và hiệu quả nhất. Với sự quan tâm và chăm sóc đúng cách, bé sẽ phát triển tốt và có một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc.
